Câu chuyện mà tôi sẽ kể sau đây liên quan đến việc nộp đơn khởi kiện, một việc tưởng chừng như đơn giản nhưng cũng có những trường hợp để nộp được đơn khởi kiện thì phải rất vất vả mới có thể thực hiện được. Đây cũng chính là lần đầu tiên tôi đi nộp đơn khởi kiện tại Tòa án.
Để quý độc giả dễ theo dõi thì tôi xin tóm lược cơ bản nội dung vụ án:
Ông Đ và bà N chung sống với nhau từ trước năm 1975 (không đăng ký kết hôn) sinh sống tại xã TP huyện B tỉnh L, có với nhau được 04 người con. Trong quá trình sống chung họ tạo lập được hơn 4.000 m2 đất, trong đó có 400 m2 đất ở, Giấy chứng nhận đứng tên một mình ông Đ đươc cấp năm 1995, phần diện tích của họ nằm cặp mé song Thanh Hà. Năm 2007 khi biết được sẽ có một dự án nạo vét con sông và mở đường gần đó thì ông phó chủ tịch UBND xã TP đã tiến hành thương lượng với ông Đ để mua 1.000 m2 đất, chạy dọc theo con sông với giá 80tr. Tại thời điểm đó với vị trí đất đó mà bán được giá đó quả là một điều vui mừng đối với vợ chồng ông Đ, họ chẳng nghỉ ngợi sâu xa gì và sớm ký hợp đồng chuyển nhượng 1000m2 đất đó. Khi tiến hành thủ tục chuyển nhượng thì ông phó chủ tịch không đứng tên trên hợp đồng mà đã để 04 người khác tiến hành ký hợp đồng chuyển nhượng với ông Đ, mỗi hợp đồng chuyển nhượng 250m2. Do bà N không có tên trên giấy chứng nhận nên bà N không ký vào hợp đồng mà trên hợp đồng chỉ có mình ông Đ ký tên chuyển nhượng.
Sự việc đến đây thì cũng không có gì đáng nói, thế nhưng vào khoảng đầu năm 2009, khi các con trong gia đình đều đã trưởng thành, vợ chồng ông Đ bàn bạc với nhau để tiến hành phân chia đất cho các con để làm nhà ở. Khi chuẩn bị thực hiện thủ tục chuyển nhượng thì họ mới biết là phần đất ở của họ không còn vì đã chuyển nhượng hết cho 04 người kia rồi. Đến sau này khi trích lục lại toàn bộ hồ sơ thì tôi mới biết là khi ký hợp đồng chuyển nhượng thì trên hợp đồng có ghi là sẽ chuyển nhượng phần đất ở và đất nông nghiệp, nhưng không ghi rõ là bao nhiêu m2 đất ở và bao nhiêu m2 đất nông nghiệp, thế nhưng khi xem trên giấy chứng nhận của 04 người kia thì thật lạ kỳ, mỗi giấy chứng nhận đều được cấp 150 m2 đất nông nghiệp và 100m2 đất ở.
Họ đều là những người nông dân nên thiếu hiểu biết, khi biết sự việc như vậy thì họ cũng không biết phải làm sao, chỉ biết đi lên đi xuống khiếu nại với ông phó chủ tịch xã nhưng đến lúc này thì ông ta bảo ông ta không phải là người mua mà 04 người kia mới là người mua, ông ta không biết gì. Đã thế khi ký hợp đồng chuyển nhượng thì ông Đ chỉ ký và giao toàn bộ hồ sơ cho ông phó chủ tịch để thực hiện thủ tục chuyển nhượng nên ông Đ không còn giữ được bản hợp đồng nào cả. Khi họ đến Văn phòng thì thời hiệu đã hết mọi việc xem như bế tắc…, Phải đến khi có luật sửa đổi bổ sung một số điều BLTTDS 2011 thì chúng tôi mới có thể khởi kiện.
Vì đây là tranh chấp có liên quan đến quyền sử dụng đất nên phải tiến hành hòa giải tại UBND xã trước khi khởi kiện. Quá trình hòa giải tại UBND xã thì chỉ có 02 trong số 04 người ký hợp đồng có mặt để hòa giải, 01 người vắng mặt 02 lần không có lý do, còn 01 người đã chết nhưng chúng tôi lại chưa thể tìm được thông tin những người thừa kế.
Tôi đã yêu cầu UBND xã lập 2 biên bản hòa giải không thành và 01 biên bản hòa không thể tiến hành hòa giải được đối với trường hợp không tham gia phiên hòa giải kèm theo giấy xác nhận là họ đã nhận được thư mời hợp lệ của UBND. Đối với trường hợp người đã chết chúng tôi chưa có thông tin nên dự định sẽ tiến hành khởi kiện sau. Khi có đầy đủ các biên bản hòa giải thì tôi là người trực tiếp dẫn bà N đi nộp đơn khởi kiện yêu cầu hủy các hợp đồng chuyển nhượng nói trên với lý do hợp đồng không có chữ ký của đồng sở hữu.
QUÁ TRÌNH NỘP ĐƠN KHỞI KIỆN:
Sau khi xem qua đơn khởi kiện và hồ sơ khởi kiện kèm theo thì anh cán bộ nhận đơn nói với tôi rằng:
- Cán bộ nhận đơn: anh về làm lại đơn khởi kiện, trình bày rõ nội dung sự việc và yêu cầu cụ thể,
- Tôi: Thưa anh ở đây em đã có nêu rõ yêu cầu rồi, còn nội dung sự việc cụ thể thì sau này em sẽ nêu ở trong bản tự khai.
- Cán bộ nhận đơn: Không được, anh phải viết rõ trong đơn mới được.
- Tôi: Anh ơi, đơn này em soạn theo mẫu mà, theo nội dung đơn em đã trình bày đầy đủ theo Điều 164 BLTTDS mà.
Thấy tôi có vẻ cương quyết về vấn đề đơn khởi kiện anh này bắt đầu nhìn kỷ vào hồ sơ khởi kiện và nói:
- Cái này ( anh ta chỉ vào hồ sơ có biên bản không hòa giải được) chưa hòa giải ở xã, đem về xã hòa giải rồi nộp đơn nhé.
- Tôi: Anh ơi, anh xem lại dùm em đi, cái này xã mời hai lần mà người ta không lên, nên không hòa giải được, em có gửi biên bản hòa không hòa giải được kèm theo đó.
- Cán bộ nhận đơn: Lấy gì chứng minh là họ không lên?
- Tôi: Dạ có chữ ký của người đó nhận thư mời phía bưu điện họ gửi lại cho UB xã đó anh.
Đến đây anh ta im lặng rồi bảo tôi qua ghế ngồi chờ, còn anh ta cầm tập hồ sơ vào phòng trong, một lúc sau tôi có nghe nói vọng ra là “ không nhận được”, rồi anh ta bước ra và bảo với tôi là cái này chưa nhận được, anh về làm lại đơn và hòa giải lại tại xã đi.
Tôi liếc sang nhìn bà N, thấy bả có vẻ vô cùng lo lắng… tôi quay lại nói với anh cán bộ nhận đơn:
- Nếu anh không nhận đơn thì anh vui lòng cho tôi văn bản và nêu rõ lý do tại sao không nhận đơn của tôi?
- Cán bộ nhân đơn: Ở đây không có văn bản gì cả, anh cứ về làm lại đơn và hoài giải lại.
Lúc này thì tôi không còn nhẹ nhàng nữa mà tôi nói lớn lên: Nếu anh không trả lời bằng văn bản cho tôi thì cho tôi gặp chánh án. Anh ta cũng có vẻ hơi khó chịu về yêu cầu của tôi rồi đi vào trong và một thẩm phán khác đi ra, chị ta lướt qua hồ sơ rồi nói với tôi:
- TP: Những biên bản hòa giải này không có giá trị, anh về yêu cầu xã hòa giải lại.
- Tôi: Không giá trị là không giá trị thế nào hả chị? Biên bản này có dấu của UBND xã, có đầy đủ thành phần theo luật định, sao chị bảo không có giá trị?
- TP: Biên bản gì mà không có nguyên đơn, bị đơn gì cả?
- Tôi: Biên bản ở xã cũng có nguyên đơn, bị đơn à chị?
- TP: Sao lại không có,anh làm đơn khởi kiện thì phải có nguyên đơn, bị đơn chứ?
- Tôi: Ở xã làm gì có đơn khởi kiện, tôi chỉ làm đơn khiếu nại thôi, làm gì có nguyên đơn bị đơn? Đó là chưa kể theo luật thì tư cách nguyên đơn, bị đơn chỉ có khi Tòa án ra quyết định thụ lý vụ án.
- TP: Ơ, anh rành luật quá, tôi không nói chuyện với anh, anh không phải là nguyên đơn, tôi mời anh ra ngoài, rồi quay mặt sang phía bà N đang ngồi gần đó, lấy trong học bàn ra 1 tờ giấy lịch ngồi viết những điều cần bổ sung.
Thấy vậy tôi cũng chưa nói gì để chị ta ngồi viết… sau khi viết xong chị ta lại bảo tôi ra ngoài rồi gọi bà N tới để giải thích cho bà N. Tôi lại lên tiếng:
- Tôi: Chị vui lòng xem lại hồ sơ nhé, tôi đã nộp giấy ủy quyền để tham gia khởi kiện, vì vậy tôi có đủ tư cách làm việc với chị, còn bà N hôm nay đi theo chỉ là tôi dẫn bả ấy đi cho bà ấy biết thôi, bà ấy không liên quan tới việc nộp này.
- TP: Lật lật hồ sơ và thấy giấy UQ của tôi, rồi đưa tờ giấy trắng đó bảo tôi về làm theo hướng dẫn ở đó.
- Tôi: Gạt qua tờ giấy đó và nói: chị làm gì vậy? nếu chị không nhận đơn thì chị hãy trả lời cho tôi bằng văn bản có đóng dấu của Tòa án chứ sao lại đưa cho tôi tờ giấy lịch như vậy?
- TP: ở đây như vậy đó, không có văn bản gì cả.
- Tôi: Vậy chỉ cho tôi hỏi chị có thẩm quyền nhận đơn ở đây không?
- TP: ở Tòa này ai cũng có quyền nhận đơn hết.
- Tôi: Vậy chị cho tôi văn bản từ chối nhận đơn đi.
Thấy tôi cương quyết quá chị ta lại nhìn vào đống hồ sơ xem có còn gì để bắt bẻ hay không, xem xong chị ta lại bảo:
- TP: Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn của bà N và ông Đ đâu?
- Tôi: Họ không đăng ký kết hôn nên không có giấy chứng nhận đăng ký kết hôn, nhưng họ lại chung sống với nhau từ trước 3/1/1987 nên họ không cần đăng ký kết hôn vẫn được xem là vợ chồng.
- TP: Nhưng anh phải về xã yêu cầu họ xác nhận là họ chung sống từ thời gian đó cho tới nay.
- Tôi: Tại sao phải làm vậy chứ? Tôi đã cung cấp thêm giấy khai sinh của người con trai đầu của bà N và ông Đ từ năm 1976, trên đó ghi rõ tên cha là ông Đ, tên mẹ là bà N mà? Cả trên cuốn sổ hộ khẩu chị đang cầm đó, có ghi rõ mối quan hệ giữa bà N với chủ hộ là vợ mà?
Đến đây thì chị TP lại không nói gì mà đứng dậy và đi vào trong. Tôi vẫn tiếp tục ngồi chờ, lúc này cũng đã gần 16h, từ trong phòng thì một ông khác bước vào, ông này có vẻ nhẹ nhàng hơn, ông đi ngang qua, bấm công tắc điện rồi ngồi vào bàn xem hồ sơ, tôi nhìn vào bản tên thì biết ông là chán án. Xem qua hồ sơ thì ông ấy bảo:
Chánh án: Giấy ủy quyền này chưa hợp lệ vì ông N và bà Đ là người có quyền lợi đối lập mà cùng ủy quyền cho một người là sai.
Tôi: Vâng, điều này thì em biết, nhưng hiện tại thì giấy UQ đó cũng đang có hiệu lực vì nó chưa bị cơ quan nào tuyên bố vô hiệu cả, sau này vụ án được thụ lý thì em sẽ làm lại giấy ủy quyền cho đúng. Với lại hôm nay cũng có bà N đi cùng nên em nghĩ vấn đề này cũng không có gì.. ( đây chính là lý do tôi dắt bà N đi cùng, vì khi hòa giải ở phường cần cả ông N và Đ đi, tôi đã làm giấy UQ gộp nhưng ở xã thì họ không phát hiện được điều này là sai ).
Thấy tôi nói vậy nên ổng cũng không làm khó gì và bảo cán bộ nhận đơn viết biên nhận cho tôi.
Tới đây tôi mới thở phào nhẹ nhỏm, và mới thấu hiểu được việc nộp đơn khởi kiện nó không như những gì mà tôi được học ở trên giảng đường đại học.
QUYETQUYEN
