Kỳ 1: Học luật tại Việt Nam hay nước ngoài?

Bạn có biết Tổng thống Mỹ Barack Obama, Tổng thống Nga Vladimir Putin, nguyên Thủ tướng Anh Tony Blair, nguyên Tổng thống Mỹ Bill Clinton, chủ tịch nước Cuba Phiden Caxtro và nhiều vị lãnh đạo của Việt Nam đều đã từng học luật và tham gia trong ngành luật?

Sự nghiệp trong nghề luật có thể mang đến cho bạn địa vị, mức lương thỏa đáng và triển vọng thăng tiến, nhưng hãy lưu ý rằng thành công trong nghề này đòi hỏi sự chăm chỉ, thành tích học tập tốt và thường cần dành rất nhiều giờ làm việc.

Cho dù bạn quan tâm tới việc học luật với định hướng trở thành một cố vấn pháp luật hay một luật sư, hoặc muốn tham gia vào giới chính trị, kinh doanh, hay ngành ngân hàng và tài chính quốc tế, các cơ hội nghề nghiệp mở ra với một người học luật rất khác nhau và trên nhiều lĩnh vực.

 

I. Học luật tại Việt Nam:

Việt Nam hiện có 23 cơ sở đào tạo luật, các trường thường tuyển khối A, A1, C, D và sinh viên tốt nghiệp ngành luật có nhiều cơ hội việc làm, do hầu hết các công ty, các cơ quan nhà nước- tập đoàn kinh tế đều có bộ phận liên quan, hoặc ít nhiều liên quan đến pháp chế, cần đến nhân sự hiểu biết luật để tư vấn về pháp lý cho các vấn đề của đơn vị mình, chưa kể nhu cầu cá nhân của các công dân nói chung.

Ở nước ta, để có thể hành nghề luật, bạn sẽ phải trải qua hai giai đoạn đào tạo:

1. Đào tạo cơ bản ở trình độ cử nhân:

Ba cơ sở đào tạo lớn nhất cả nước là: ĐH Luật Hà Nội, ĐH Luật TP. HCM, Khoa Luật ĐH Quốc gia Hà Nội. Ngoài ra còn có: Viện ĐH Mở Hà Nội, Khoa Luật của trường ĐH Khoa học Huế, Khoa Luật ĐH Cần Thơ, Khoa Luật ĐH Quốc gia TP. HCM… Các bạn có thể lựa chọn những ngành học phù hợp: Luật thương mại, Luật dân sự, Luật hành chính, Luật quốc tế, Luật hình sự, Luật kinh doanh, Quản trị - Luật. Một số cơ sở chỉ đào tạo một chuyên ngành nhất định như: ĐH Kinh tế Quốc dân đào tạo cử nhân luật kinh tế, HV An ninh nhân dân đào tạo cử nhân luật chuyên ngành Điều tra tội phạm.

Quản trị - Luật là một trong những ngành mới đào tạo cả về luật và kinh tế. Thông thường ở nước ngoài, người ta học kinh tế trước rồi mới học Luật, coi như là một mảng phụ trợ đắc lực khi làm kinh tế. Vì vậy, khi nghe đến ngành Quản trị- Luật sẽ có nhiều người nghĩ học ngành này có lợi hơn, vì mình được học cả hai. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều bất cập. Bởi vì ngành Quản trị - Luật học cả 2 nhưng chẳng đi sâu vào mảng nào cả, và sau này nếu bạn muốn lên bằng Thạc sỹ cũng khó, nhất là bằng thạc sỹ của nước ngoài, vì chẳng nước nào có môn gọi là Quản trị - Luật cả.

Đồng thời, khi ra trường, bằng của ngành này cũng sẽ khác các ngành khác. Tất cả các ngành Luật: dân sự, thương mại, quốc tế, hành chính, hình sự khi ra trường đều sẽ được cấp bằng "cử nhân luật"(như nhau, không phân biệt các khoa), với tấm bằng ấy, chỉ cần học thêm 6 tháng về nghiệp vụ là có thể có khả năng trở thành luật sư. Còn ngành Quản trị - Luật thì không. Học ngành ấy bạn sẽ nhận bằng cử nhân Quản trị - Luật, và bằng ấy không có khả năng làm luật sư. Đây là một điểm đáng lưu ý khi bạn quyết định chọn ngành học cho mình.

 

ĐH Luật Hà Nội – Một trong ba cơ sở đào tạo Luật lớn nhất cả nước

2. Đào tạo nghề tại học viện tư pháp: Sau khi có bằng cử nhân luật, bạn cần trải qua một khóa đào tạo nghề tại Học viện Tư pháp nếu muốn trở thành:

-          Thẩm phán và kiểm sát viên (học nghề 12 tháng);

-          Luật sư (học nghề 6 tháng, làm luật sư tập sự 18 tháng ở văn phòng luật sư và công ty luật);

-          Chấp hành viên (học nghề 6 tháng);

-          Công chức viên (học nghề 6 tháng).

II. Học luật tại nước ngoài:

Trên thế giới, có hai hệ thống pháp luật lớn và điển hình là Hệ thống pháp luật Common Law (Thông luật) và Civil Law (Luật dân sự). Các nước như Anh, Úc, Mỹ, Canada đều theo hệ thống Common Law - Đây là hệ thống pháp luật phát triển từ những tập quán (custom), hay còn được gọi là hệ thống pháp luật coi trọng tiền lệ.

Khác với Common Law, Civil Law có nền tảng bắt nguồn từ hệ thống pháp luật của Pháp và một số nước lục địa Châu Âu coi trọng lý luận pháp luật, luật thành văn và không coi trọng các tiền lệ. Luật VN hiện nay theo truyền thống học thuật, thì được xếp vào hệ thống pháp luật xã hội chủ nghĩa, nhưng trên thực tế nhiều qui định về dân sự, về tố tụng, về hệ thống Toà án lại mang nhiều đặc điểm của Civil Law.

Vì vậy mà có nhiều ý kiến cho rằng học luật ở nước ngoài sẽ khó hành nghề ở VN. Tuy nhiên thực tế đã có nhiều SVVN theo học ngành Luật tại Anh, Úc, Mỹ… và trở về nước làm việc. Chị Nguyễn Thị Kim Loan - cựu SV trường The College of Law (London), hiện đang đảm nhiệm vị trí Trưởng cố vấn pháp lý tại Ngân hàng HSBC là một trường hợp điển hình. Theo kinh nghiệm của chị, nếu xác định du học tại Anh để trở về VN làm việc, thì có kiến thức nền tảng về luật VN là chuyện quan trọng không thể thiếu.

Điều đó có nghĩa là bạn có thể làm việc ngay khi về nước mà không phải trải qua một thời gian đầu bỡ ngỡ bắt nhịp với hệ thống luật trong nước. Con đường này cho bạn không chỉ sự thông thạo về hai hệ thống luật cùng lúc, các kỹ năng hành nghề rất cần thiết, mà còn là cơ hội để bạn trang bị cho mình kỹ năng Anh ngữ tại môi trường ngôn ngữ bản địa.

 

Bằng cấp được công nhận toàn cầu, nhiều cơ hội việc làm với mức lương cao ngất ngưởng là lý do chính để nhiều sinh viên quyết tâm du học luật

 

Học ngành Luật ở nýớc ngoài là quyết định của không ít bạn có ý định đi du học, bởi vô số những lý do nhý luật là ngành học sẽ cho bạn khả năng phản ứng nhanh nhạy, linh hoạt, kiến thức uyên bác, tý duy phản biện; một công việc thú vị, thu nhập tốt hay sự trọng vọng của xã hội. Theo nhiều chuyên gia về du học, nếu bạn lựa chọn du học ngành luật thì phải chú ý đến ba yêu cầu đặc biệt quan trọng là: trình độ tiếng Anh, thư giới thiệu và liên hệ nhà trường.

Các trường luật thường đòi hỏi kỹ năng tiếng Anh khá cao. Thông thường bạn phải có bằng TOEFL iBT > 90 hoặc IELTS >6.0 (tùy theo yêu cầu của từng trường). Kế đến bạn cần xin thư giới thiệu của các thầy cô hay những người lãnh đạo của bạn nếu đã đi làm. Thư giới thiệu càng nặng ký thì khả năng bạn được chấp nhận càng cao. Cuối cùng, bạn nên chủ động liên hệ với nhà trường để hoàn thiện hồ sơ cũng như nêu ra các thắc mắc, trăn trở, thậm chí thông qua đó bạn còn có thể tìm được học bổng từ các trường.

Tại Mỹ, để học Luật, bạn ít nhất phải có trong tay một tấm bằng cử nhân chuyên ngành bất kỳ mới được xét tuyển vào học. Vì vậy không bất ngờ khi rất nhiều thí sinh nộp hồ sơ xét tuyển vào trường Luật là những người đã có cả bằng PhD (tiến sĩ) về một lĩnh vực khác. Do đó, tính cạnh tranh của tuyển sinh Luật ở Mỹ là cao nhất nhì thế giới, và để có được tấm bằng cử nhân luật Mỹ (Juris Doctor – J.D) ta cần ít nhất 7 năm. Rất may, câu chuyện đó chỉ xảy ra ở Mỹ. Các nước như Anh, Úc, Canada nhận đào tạo cử nhân ngay khi thí sinh vừa kết thúc chương trình PTTH. Tại Anh, để đăng ký các ngành như Luật, Y, Kiến trúc học sinh bắt buộc phải hoàn tất chương trình A-level 2 năm (tương đương với chương trình lớp 11,12 tại VN). Ngoài ra, nếu bạn đang nhắm tới các khóa học luật tại các trường ĐH nổi tiếng thế giới ở Vương quốc Anh như: Oxford, Cambridge… thì bạn cần làm bài thi sát hạch quốc gia về luật, được biết đến với tên viết tắt LNAT.

Những yêu cầu để hành nghề luật sư có thể khác nhau ở những quốc gia khác nhau. Để hành nghề luật sư tại Anh hoặc Úc, bạn phải được đào tạo thực hành sâu hơn sau khi hoàn tất văn bằng cử nhân Luật (LLB). Bạn có thể thực tập tốt nghiệp (một dạng tập sự học nghề) tại các văn phòng, công ty luật hoặc tham gia một khóa đào tạo đặc biệt, thông thường khoảng sáu tháng. Riêng ở nước Mỹ thì để hành nghề luật sư ở một bang nào đó thì bạn phải có bằng JD tại một trường do Luật sư đoàn Hoa Kỳ công nhận (ABA) đóng tại tiểu bang đó. 

Đón xem Kỳ 2: Những trường đào tạo luật nổi tiếng thế giới

Ban nghiên cứu thông tin thị trường việc làm - tuyển dụng

ĐỨC ANH A&T