HỌC ĐẠI HỌC TRONG BUỒNG NGỦ

Liệu Internet có mang những trường đại học tốt nhất trên thế giới tới các nước Mỹ Latinh không?

Kết thúc ngày làm việc là bắt đầu một ngày học

9 giờ 30 tối, thành phố Lima, Peru. Cuối cùng bốn đứa con nhỏ của Carolina Barriga cũng chìm vào giấc ngủ. Tivi cũng đã tắt, chuông điện thoại cũng ngừng reo, cả ngôi nhà chìm trong tĩnh lặng. Đây chính là lúc Carolina quyết định ngồi vào bàn học vì cô đang cố gắng kiếm được mảnh bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh.

Hầu hết các khóa học sử dụng kết hợp những bài giảng truyền hình
(được phát qua sóng vệ tinh) và Internet.

Barriga đăng ký tham gia một khóa học trên mạng bằng chính chiếc máy tính tại nhà của mình. Cô được giáo sư cung cấp bài giảng và trả lời chi tiết những câu hỏi mà trước đây cô nêu ra trong buổi giảng bài của giáo viên vài ngày trước. Trong thư điện tử, giáo sư cũng gửi kèm một video clip ghi lại bài giảng có liên quan đến chương trình học của Barriga. Barriga xem video clip bài giảng trên máy tính cá nhân và in một vài chương từ sách giáo khoa trực tuyến. Cô tổng kết lại những bài giảng trên lớp, và gửi thư điện tử cập nhật hàng ngày cho những bạn học cùng nhóm với mình – những người đang chuẩn bị lên một kế hoạch kinh doanh ảo. Giờ đã gần nửa đêm, Barriga tạm thời dừng bài học hôm nay ở đây, tắt máy và đi ngủ.

Giáo sư của Barriga sống ở Monterrey, Mexico. Các bạn đồng học thì rải rác trên khoảng nửa tá các quốc gia Mỹ Latinh, và lớp học của cô chỉ tồn tại như một lớp học ảo. Barriga là một trong số 80.000 sinh viên trên khắp đất nước Mexico và Mỹ Latinh đang tham gia những khóa học “ảo”, phần lớn những khóa học này là do ITESM (Instituto Tecnológico de Estudios) cung cấp. Hầu hết các khóa học sử dụng kết hợp những bài giảng truyền hình (được phát qua sóng vệ tinh) và Internet.

Lựa chọn khóa học

Barriga quyết định lấy bằng thạc sỹ quản trị kinh doanh sau một thời gian cô làm việc trong vai trò của một kỹ sư công nghệ viễn thông. Mối quan tâm chủ yếu của cô giờ đây là kiến thức. Cô đã đọc bảng tổng kết hàng năm của tạp chí America Economía về chương trình học lấy bằng MBA ở các nước Mỹ Latinh – và thấy rằng ITESM là số một - một phần bởi vì tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp kiếm được việc làm của nó cao nhất so với những nhà cung cấp dịch vụ giáo dục tương tự.

Barriga đã tính đến việc chuyển cả gia đình đến Monterrey trong hai năm, nhưng phương án này quả là quá phức tạp. Khi một đồng nghiệp gợi ý cho cô về chương trình đào tạo MBA của ITESM đã được cung cấp ở Peru, thoạt tiên cô hoài nghi, nhưng qua sự giới thiệu chi tiết của chi nhánh của ITESM ở Lima, cô đã thay đổi suy nghĩ.

"Tôi bị hấp dẫn bởi tính độc lập và linh hoạt mà lớp học ảo đưa ra," cô kể lại " Tôi đã rất thích ý tưởng có thể đọc tài liệu và trả bài ở bất cứ nơi đâu mà tôi muốn". Barriga đã giảm bớt công việc của cô về công nghệ viễn thông để dành thời gian chăm sóc gia đình, tham gia vận động cho chính đảng của mình và giúp đỡ người bà con, người vừa mới mở một nhà máy sản xuất chất dẻo. “Với chương trình học từ xa này, tôi có thể tiếp tục làm mọi việc trong khi vẫn có thể đăng ký và hoàn thành tốt việc học" cô nói.

Học “ảo” chất lượng “thật”

Nhưng liệu chất lượng của những khóa học ‘ảo” có thể so sánh được với những lớp học truyền thống không? Barriga đã đối chiếu một cách hết sức cẩn thận chương trình học lấy bằng MBA được xếp hạng cao nhất ở Peru và đi đến kết luận rằng, chương trình đào tạo của ITESM tốt hơn. Và trong quá trình thực hành, cô thường xuyên tìm thấy sự ân cần, chu đáo của những lớp học ảo vượt quá sự chờ đợi của cô ấy. Barriga đã tiếp thu được một lượng kiến thức lớn từ chính những người thầy giáo, những bài giảng đầy chất lượng và những tài liệu có liên quan.

Mỗi tuần một lần, Barriga tìm đến văn phòng của ITESM ở Lima để nghe bài thuyết trình trong khoảng 2 tiếng đồng hồ được truyền hình trực tiếp từ Monterrey. Trong suốt quãng thời gian nghe giảng, cô và khoảng ba trăm sinh viên từ khắp mọi miền đất nước - những người đã gửi những câu hỏi thắc mắc về bài học qua thư điện tử - chúng đã được giáo sư in ra và đọc trước lớp và trở thành đề tài để thảo luận công khai. "Thỉnh thoảng những câu hỏi mà tôi gửi đi được trả lời trong bài giảng" Barriga nói "Nhưng trong những trường hợp đó tôi luôn muốn nhận được câu trả lời cụ thể hơn, tỉ mỉ hơn bằng thư điện tử, và thành thật nói rằng việc này đơn giản hơn nhiều so với việc lên kế hoạch để gặp và hỏi bài với một vị giáo sư trong các trường đại học bình thường”. Cô giải thích “Mỗi lớp đều có một giáo sư phụ trách, hai giáo sự trợ lý và hai kỹ thuật viên hỗ trợ cho những chuyên gia này”.

Phần lớn những khóa học này là do ITESM (Instituto Tecnológico de Estudios) cung cấp

Lần đầu tiên khi Barriga đăng ký tham gia lớp học của ITESM vào tháng 4 năm 2000, Barriga nói cô có cảm giác xa cách với những giáo viên giảng dạy cho cô. Tuy nhiên, chỉ sau vài tuần, cô đã tạo lập được mối liên hệ cá nhân với họ và cô nghĩ là trường hợp này rất ít gặp nếu ở trong các trường đại học lớn.

"Khi những giáo sư của tôi gửi cho tôi một bức thư điện tử, nó thường bắt đầu bằng một nhận xét cá nhân hay một câu hỏi về những sự phát triển chính trị gần đây nhất ở Peru” cô nói. Cô ấy muốn được cung cấp những thông tin đa dạng từ chính những bạn sinh viên trên nhiều quốc gia khác nhau – những buổi thảo luận của lớp học ảo thường là những cuộc tán gẫu trên mạng – điều đó trang bị thêm nhiều kinh nghiệm hơn hẳn so với một lớp học thông thường ở Lima.

Việc tham gia một khóa học đại học ảo của ITESM hoàn toàn không rẻ. Để có bằng MBA, Barriga phải chi khoảng 18.000 đôla học phí, tương đương với lượng thời gian cô đầu tư vào khóa học. Nhưng theo Barriga, giá đó bằng, thậm chí thấp hơn nếu cô tham gia vào 2 trường đại học cao cấp nhất ở Peru – nơi cũng đào tạo bằng MBA.

Harvard tỉnh lẻ

Liệu những kinh nghiệm của Barriga có báo hiệu một cuộc cách mạng trong nền giáo dục đại học? Những sinh viên trước đây có rất ít sự lựa chọn các trường đại học hoặc buộc phải chọn những trường thường thường bậc trung thì bây giờ có cơ hội nâng cao trình độ học vấn thông qua những trường đại học đào tạo từ xa, mà không phải rời bỏ quê hương của họ.

Điều này chứng tỏ việc phát triển mạnh mẽ của giáo dục – và đem lợi nhuận về cho các công ty. Thực vậy, giáo dục thực tế được nhìn nhận như một cơ hội kinh doanh – một lối thoát và là đòn bẩy của những trường đại học là thu hút thật nhiều sinh viên. Ở Mỹ, một đất nước tiến bộ bậc nhất, ba phần tư các trường đại học đã cung cấp các khóa học trực tuyến.

Theo viện Nghiên cứu Dữ liệu Quốc tế, số lượng những sinh viên chọn tham gia những khóa học trực tuyến tại 4 trường cao đẳng ở nước Mỹ, đã tăng gấp 3 lần từ năm 1998 đến 2002, con số ước tính lên tới 2,2 triệu sinh viên. Những con số này đã thu hút những doanh nhân – họ đã hình thành hành loạt công ty với mục đích rõ ràng và được cấp phép để thiết kế những khóa học trường cao đẳng, đại học và họ biết cách tận dụng lợi thế của Internet.

Có lẽ dự án tốt nhất được biết đến là Unext, một công ty tư nhân đặt trụ sở ở Deerfield, Illinois với 400 người làm, công ty này đã chi 100 triệu đô cho việc tung ra một sêri những trang web đào tạo kinh doanh. Unext được Gary Becker ủng hộ, người đã từng đoạt giải Nobel kinh tế học. Giống như mô hình của ITESM ở Mexico, Unext nhanh chóng mở rộng địa bàn ra ngoài nước Mỹ và mới đây nó mở văn phòng ở Brazil. Theo John Buerkle, chủ tịch Unext quốc tế, công ty hoàn toàn tin tưởng vào sự tăng trưởng trong tương lai của nó ở các nước đang phát triển.

Thế nhưng, Barriga không được coi là một sinh viên điển hình. Cô đã nhận được một sự giáo dục tốt, kinh nghiệm làm việc thực tế, nguồn tài chính đáng kể, và quan trọng nhất là không phải chịu những đòi hỏi khắt khe về kỷ luật và không phải chịu áp lực trong quá trình học tập. Tuy nhiên, nó cũng cho thấy rằng những hình thức hoạt động của ITESM, Unext và những dự án mạo hiểm tương tự không phải là mối đe dọa đối những trường đại học theo mô hình truyền thống.

Thật ra, hầu hết những công ty và những cơ sở đang chào hàng loại hình giáo dục từ xa đều không cố gắng cạnh tranh với những trường đại học truyền thống. Thay vào đó, họ nhắm tới mục tiêu thích hợp hơn đó là tiếp tục kinh doanh “kiến thức” thông qua những khóa học ngắn hạn, tập trung vào những kiến thức mà giới giám đốc công ty quan tâm, thịnh hành là những vấn đề như công nghệ hay quản lý doanh nghiệp. Tuy nhiên ITESM, Unext và hàng loạt những nhà cung cấp loại hình giáo dục nghiêm túc khác dần dần đều đa dạng hóa những kiến thức được cung cấp trên mạng trực tuyến. Họ thừa nhận rằng phần lớn số lượng sinh viên họ có, số lợi nhuận mà họ thu được sẽ đến từ những hợp đồng với những công ty lớn, những công ty này sẽ mua sự truy nhập cho nhân viên của họ trong một loạt các khóa học để sử dụng khi cần thiết.

Phần lớn những người khởi xướng nhiệt tình nhất của những trường đại học trên mạng đều phải thừa nhận rằng sự rèn luyện cũng giống như một liều thuốc, họ mong muốn những phòng thí nghiệm lớn mà những người thực hành có thể trao đổi với nhau. Và có rất nhiều sinh viên đồng ý rằng môn học như lịch sử, xã hội hay văn học có thể giúp họ bỏ qua kiểu giáo dục truyền thống đã tồn tại hơn 20 năm qua. Trường đại học Mở của Anh và trường UNED (Universidad Nacional de Educación a Distancia) của Tây Ban Nha đã cấp hàng trăm tấm bằng cho những sinh viên học theo phương pháp này và đã được thử thách bằng phương pháp luận. Tương tự như vậy ở Mexico và Brazil, những chương trình giảng dạy từ xa được cung cấp cho những sinh viên học hệ trung cấp và đào tạo nghề, cũng có những thành tích đầy ấn tượng.

Giáo dục trên Internet, một tiến bộ vượt bậc?

Tại sao cần phải thay đổi những gì đã có trên Internet? Những người khởi xướng cho biết: Việc dạy học trên Internet là một tiến bộ bất ngờ về chất lượng. Họ cũng tuyên bố rằng Internet thu hút được nhiều sinh viên và chứng minh có hiệu quả hơn so với dạy học trên truyền hình. Tóm lại, họ dự đoán rằng hình thức này sẽ đem đến cho khách hàng những dịch vụ hữu ích và thuận tiện hơn hẳn những loại hình khác.

Năm ngoái Quĩ Đầu tư của IDB đã phê chuẩn 1,7 triệu đôla cho vay để hỗ trợ cho học viện Tecnológico Superior Instituto của Peru (viết tắt là TECSUP) nâng cấp thành trường công nghệ cao cấp, giúp trường phát triển trung tâm giáo dục từ xa chuyên nghiệp. Đến tháng Chín, Ngân hàng đã đăng cai tổ chức một buổi tọa đàm ở thủ đô Washington, Mỹ. Tại đây hội tụ những người đại diện của ngành giáo dục của các nước Mỹ La tinh, chủ điểm của cuộc tọa đàm là những thảo luận về những thách thức và khoảng cách trong quá trình liên kết giữa công nghệ mới và những hệ thống giáo dục và phương pháp truyền thống.

Bài của Paul Constance

Uyển Chi (Vietimes) lược dịch